Γιατί μόνο οι όμορφες γυναίκες έχουν ευκαιρίες στην τηλεόραση; Είναι η ομορφιά το κριτήριο της κανονικότητας;
Σε μια εποχή όπου η τηλεόραση επηρεάζει καθημερινά τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας, ένα ερώτημα γίνεται όλο και πιο έντονο:
Πού βρίσκεται η κανονικότητα;
Είναι το
ίδιο ερώτημα που θέτουν πολλές γυναίκες όταν παρακολουθούν ορισμένα τηλεοπτικά
προγράμματα.
Πολλές
δημοφιλείς εκπομπές, όπως το «The
Bachelor», το «Uomini e Donne» ή
το «Temptation Island», καθώς και
άλλες αντίστοιχες παραγωγές, προτείνουν σχεδόν πάντα το ίδιο «μοντέλο»:
πανέμορφα κορίτσια, βαμμένα, γυμνασμένα, ντυμένα σαν μοντέλα.
Μια εικόνα
τέλειας ομορφιάς που δεν θυμίζει καθόλου την καθημερινή πραγματικότητα των
περισσότερων γυναικών.
Και επειδή
η τηλεόραση φτάνει στα σπίτια όλων, το αποτέλεσμα είναι καταστροφικό: κάνει
αυτή την ομορφιά να φαίνεται ως η μόνη έγκυρη, η μόνη αποδεκτή, η μόνη άξια να
την φλερτάρουν.
Και
ακριβώς εκεί γεννιέται το πρόβλημα: η
κανονικότητα εξαφανίζεται από τις οθόνες.
Αλλά στην πραγματική ζωή η κανονικότητα είμαστε εμείς: με τα κιλά μας, είτε περισσότερα είτε λιγότερα, με το φυσιολογικό μας ύψος, με το δέρμα που δεν είναι πάντα τέλειο, με τις ελιές, τα σπυράκια, τα μαλλιά που δεν είναι κομμωτηρίου.
Έτσι
είναι οι πραγματικοί άνθρωποι. Κι έτσι θα έπρεπε να εκπροσωπούνται.
Γυναίκες
που αξίζουν να ακουστούν και να φανούν, όχι μόνο να παρακολουθούν από τον
καναπέ.
Αυτός ο συνεχής αποκλεισμός στέλνει ένα
λανθασμένο μήνυμα: όποια δεν εντάσσεται σε εκείνο το αισθητικό πρότυπο δεν
αξίζει να είναι πρωταγωνίστρια.
Και αυτό είναι βαθιά άδικο.
Το πιο επώδυνο είναι
ότι πολλά κορίτσια αρχίζουν να σκέφτονται ότι πρέπει να αλλάξουν για να γίνουν αποδεκτές,
για να «έχουν κάποια ευκαιρία», και η τηλεόραση, αντί να τις
απελευθερώνει, τις παγιδεύει σε ένα αδύνατο ιδανικό.
«Γιατί συμβαίνει;»
Γιατί
αυτές οι εκπομπές έχουν υψηλή τηλεθέαση και ο σκοπός είναι «να βγάλουν
χρήματα».
Η τηλεόραση δεν δείχνει την πραγματικότητα, δείχνει αυτό που πουλάει.
Η αληθινή ομορφιά, αυτή που μένει και που κερδίζει πραγματικά, είναι πολύ μακριά από αυτά τα ψεύτικα πρότυπα.
Είναι φτιαγμένη από
χαρακτήρα, στυλ, εξυπνάδα, ευαισθησία, χαμόγελο, παρουσία… όλα εκείνα που μια
κάμερα δεν μπορεί να αποτυπώσει.
Η μεγάλη
αλήθεια είναι ότι οι «κανονικές»
γυναίκες δεν είναι κομπάρσοι. Είναι η πραγματική ζωή»
«Ακριβώς
αυτήν την αντίθεση ανάμεσα στην ψεύτικη εικόνα της τέλειας ομορφιάς και στην
αλήθεια της καθημερινής ζωής, ανέδειξε με μοναδικό τρόπο ο Λουκίνο Βισκόντι στο
φιλμ Bellissima (1951), με πρωταγωνίστρια την Άννα
Μανιάνι.
Υπάρχει και μια φράση που έγινε διάσημη, την οποία είπε η ίδια η Άννα Μανιάνι, όταν οι μακιγιέρ την ετοίμαζαν για μια σκηνή και προσπαθούσαν να κρύψουν τις ρυτίδες της με το μακιγιάζ:
«Όχι… μην το κάνετε… Μου πήρε μια ολόκληρη ζωή για να τις αποκτήσω!»
Για
εκείνη, για τη δουλειά της, οι ρυτίδες ήταν η κανονικότητα που έλεγε την
αλήθεια, ήταν τα πολύτιμα όπλα της για να εκφράζει τα συναισθήματά της, το
πλαίσιο που ανέδειχνε την αυθεντικότητά της μέσα στις ερμηνείες της.
Αυτό το
φιλμ αφηγείται με ένταση και βάθος την ιστορία μιας απλής γυναίκας του λαού που
ονειρεύεται να ξεφύγει από τη φτώχεια, την ανωνυμία και την άγνοια, αναζητώντας
για την ίδια και την οικογένειά της ένα καλύτερο μέλλον.
Κρατιέται από τις υποσχέσεις της επιτυχίας και του χρήματος που φαίνεται να προσφέρει ο κόσμος του θεάματος και του κινηματογράφου, αλλά σύντομα ανακαλύπτει τη σκληρή πραγματικότητα:
Ένα περιβάλλον γεμάτο αυταπάτες, εκμεταλλευτές και ψεύτικες
ελπίδες, όπου οι φτωχοί έβλεπαν στον κινηματογράφο μια σανίδα σωτηρίας για να
αλλάξουν ζωή και να γίνουν διάσημοι, αλλά αντί γι’ αυτό συναντούσαν μιζέρια και
απογοήτευση.
Με το Bellissima, ο Λουκίνο Βισκόντι μας χαρίζει ένα σπουδαίο μάθημα ζωής και ένα δείγμα του εξαιρετικού του ταλέντου ως σκηνοθέτης, φέρνοντας στη μεγάλη οθόνη ένα αριστούργημα του ιταλικού νεορεαλισμού, μοναδικό και αξέχαστο.
Με ηθοποιούς από τον λαό που απέδωσαν με αυθεντικότητα και ένταση
τους ρόλους τους, μετατρέποντάς το σε μια κοινωνική ταινία, σκληρή αλλά
αληθινή.
«Όπως
ακριβώς στο Bellissima
αποκαλύπτεται η ψευδαίσθηση της τέλειας ομορφιάς και η σκληρότητα του κόσμου
του θεάματος, έτσι και σήμερα τα τηλεοπτικά προγράμματα συνεχίζουν να
καλλιεργούν πρότυπα που επηρεάζουν βαθιά την εικόνα της γυναίκας και τις
προοπτικές της στη ζωή.»
Πώς
αυτά τα προγράμματα επηρεάζουν την εικόνα της ομορφιάς και το μέλλον των
γυναικών
Αυτές οι εκπομπές δεν προβάλλουν μόνο ένα συγκεκριμένο πρότυπο ομορφιάς, δημιουργούν και μια ψευδαίσθηση ότι η εξωτερική εμφάνιση είναι το «κλειδί» για μια καλύτερη ζωή.
Πολλές από τις κοπέλες που συμμετέχουν αποκτούν αργότερα ευκαιρίες σε τηλεοπτικές δουλειές, γίνονται παρουσιάστριες, φωτομοντέλα ή ηθοποιοί.
Οι
πόρτες ανοίγουν πιο εύκολα για όσες ταιριάζουν σε αυτό το πρότυπο ομορφιάς.
Και εδώ
γεννιέται ένα δίκαιο ερώτημα:
Γιατί μια γυναίκα που
δεν θεωρείται “τέλεια” δεν μπορεί να ελπίζει σε τέτοιους δρόμους;
Η
τηλεόραση στέλνει συνεχώς το ίδιο μήνυμα:
ότι η ομορφιά αξίζει περισσότερο από την εξυπνάδα, την ικανότητα, την
προσπάθεια, τον χαρακτήρα.
Ένα μήνυμα που κάνει πολλές γυναίκες να νιώθουν πως, αν δεν ταιριάζουν σε αυτό το στενό καλούπι, τότε δεν έχουν καμία θέση σε αυτούς
τους χώρους.
Κι όμως, η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική.
Υπάρχουν γυναίκες με εξαιρετικές ικανότητες, δημιουργικότητα, ταλέντο, πειθαρχία και επαγγελματική αξία, που όμως δεν θα πάρουν ποτέ την ίδια ευκαιρία, απλώς επειδή δεν θεωρούνται «όμορφες» σύμφωνα με την τηλεοπτική μόδα.
Τα όνειρα
και οι φιλοδοξίες τους αξίζουν την ίδια προσοχή, την ίδια στήριξη και τις ίδιες
προοπτικές.
Αξία και
ταλέντα των «όμορφων» κοριτσιών
“Ακόμη και οι γυναίκες που θεωρούνται «όμορφες» έχουν πολλά προσόντα: ευφυΐα, ταλέντο, χαρακτήρα.
Ωστόσο, το επιπλέον προνόμιο της εμφάνισής τους τις κάνει πιο
πιθανές επιλογές σε τηλεοπτικά πλαίσια, σε διαγωνισμούς ή σε παρουσιάσεις, όχι
επειδή οι υπόλοιπες είναι λιγότερο αξιόλογες, αλλά γιατί η κοινωνία δίνει
υπερβολική σημασία στην οπτική εντύπωση.”
Όταν η τηλεόραση παρουσιάζει μόνο το «τέλειο σώμα» ως εισιτήριο για μια καριέρα, ουσιαστικά μεταδίδει την ιδέα ότι το γυναικείο σώμα είναι ένα εμπόρευμα προς πώληση.
Μια
εικόνα που πληγώνει και υποτιμά όλες τις γυναίκες, ανεξάρτητα από την εμφάνισή
τους.
Οι
κοινωνικές και ψυχολογικές συνέπειες για τις γυναίκες που παρακολουθούν
Όταν μια γυναίκα βλέπει κάθε μέρα στην τηλεόραση μόνο «τέλειες» παρουσίες, αρχίζει σιγά-σιγά να αμφισβητεί τη δική της αξία.
Κορίτσια και νέες γυναίκες μεγαλώνουν με την ιδέα ότι για να αγαπηθούν, να ξεχωρίσουν ή να πετύχουν, πρέπει πρώτα να αλλάξουν την εμφάνισή τους.
Να
αδυνατίσουν, να κρύψουν ατέλειες, να μοιάσουν στις κοπέλες της οθόνης.
Αυτό δημιουργεί πίεση, άγχος και ανασφάλεια.
Και το χειρότερο είναι ότι πολλές νιώθουν ότι η φυσική τους εικόνα «δεν είναι
αρκετή», ακόμη κι αν έχουν προσωπικότητα, ταλέντο, ευγένεια και ικανότητες που
λάμπουν πολύ περισσότερο από κάθε φωτορυθμικό.
Η κοινωνία, βλέποντας ξανά και ξανά το ίδιο στενό πρότυπο, μαθαίνει να το θεωρεί «φυσιολογικό».
Έτσι, η διαφορετικότητα χάνεται και η πραγματική, καθημερινή
ομορφιά —η ομορφιά που έχει κάθε γυναίκα— περνά απαρατήρητη.
Το αποτέλεσμα;
Οι γυναίκες αρχίζουν να νιώθουν πως έχουν μόνο δύο επιλογές: ή να αλλάξουν, ή να μείνουν για πάντα «θεατές» στη δική τους ζωή.
Και αυτό είναι άδικο, γιατί η αξία μιας γυναίκας δεν μετριέται με κιλά, εκατοστά ή τέλεια δέρματα.
Μετριέται με δύναμη, χαρακτήρα, ευαισθησία, δημιουργία και
όνειρα — στοιχεία που δεν χωρούν σε ένα τηλεοπτικό κάδρο.
Δύο
κοινωνικά φλας που αξίζει να σκεφτούμε
Η υπερβολική σημασία που δίνει η κοινωνία στην εξωτερική εμφάνιση, δημιουργεί επικίνδυνα στερεότυπα.
Όταν η αξία μιας γυναίκας ταυτίζεται αποκλειστικά με την
ομορφιά της, αυτό όχι μόνο επηρεάζει την καθημερινή αυτοεκτίμηση, αλλά
διαμορφώνει και επικίνδυνες αντιλήψεις σχετικά με τον σεβασμό και την ισότητα.
Σε ακραίες
περιπτώσεις, κάποιοι μπορεί να προσπαθούν να “τιμωρήσουν” την εμφάνιση,
θεωρώντας ότι έτσι πλήττουν την κοινωνική αξία της γυναίκας.
Παράλληλα, η ιστορία μας διδάσκει ότι η υπερβολική έμφαση στην τελειότητα της εξωτερικής εμφάνισης, έχει χρησιμοποιηθεί και για κοινωνικούς αποκλεισμούς.
Οι άνθρωποι
που δεν ταιριάζουν σε στενά, εξιδανικευμένα πρότυπα, έχουν συχνά
περιθωριοποιηθεί.
Αυτό
δείχνει πως η πίεση για τέλεια εμφάνιση,
δεν είναι μόνο τηλεοπτικό φαινόμενο,
αλλά επαναλαμβανόμενο κοινωνικό μοτίβο με σημαντικές συνέπειες στην αυτοεικόνα,
στην ισότητα και στις ευκαιρίες.
Τι
είναι τελικά η κανονικότητα και τι πρέπει να αλλάξει στα μέσα ενημέρωσης
Η πραγματική κανονικότητα δεν βρίσκεται στις τηλεοπτικές σκηνές, ούτε στα φωτισμένα στούντιο.
Βρίσκεται στους δρόμους, στις δουλειές, στα σπίτια, στις παρέες, στις πραγματικές γυναίκες που ζουν, αγωνίζονται, ονειρεύονται και δημιουργούν.
Γυναίκες με διαφορετικά σώματα, με φυσικές ατέλειες, με χαμόγελα αυθεντικά και
με όνειρα που δεν χρειάζονται φίλτρα.
Τα μέσα ενημέρωσης θα έπρεπε να δείχνουν αυτήν τη διαφορετικότητα.
Να δώσουν χώρο σε γυναίκες που δεν ταιριάζουν στο «τέλειο» πρότυπο, αλλά έχουν αξία, προσωπικότητα και πολύ ταλέντο.
Να μας θυμίσουν ότι η ομορφιά δεν είναι
διαγωνισμός ούτε εισιτήριο για μια καριέρα.
Η αλλαγή
πρέπει να ξεκινήσει από εκεί:
να βλέπουμε στην οθόνη αυτό που βλέπουμε και στην πραγματική ζωή.
Όχι μόνο τις «τέλειες», αλλά και τις γυναίκες που μοιάζουν με εμάς, με τις
φίλες μας, με τις κόρες μας, με την κοινωνία γύρω μας.
Γιατί όλες οι γυναίκες, ανεξάρτητα από την εμφάνισή τους, αξίζουν να είναι πρωταγωνίστριες — όχι μόνο θεατές.
Αξίζουν να έχουν ευκαιρίες, όνειρα, επαγγελματικές προοπτικές, σεβασμό και αναγνώριση.
Αξίζουν να ακουστούν, να φανερωθούν και να λάμψουν όπως είναι, χωρίς να
χρειαστεί να αλλάξουν τον εαυτό τους για να γίνουν «τηλεοπτικά αποδεκτές».
Η
κανονικότητα δεν χάθηκε.
Απλώς δεν την δείχνουν.
Και γι’ αυτό, σήμερα περισσότερο από ποτέ, χρειάζεται να την υπερασπιστούμε.