Είμαι πραγματικός Ιταλός!» – Το DNA σου το ξέρει;

Σε μια χώρα που χτίστηκε μέσα από κατακτήσεις, μετακινήσεις και επιμειξίες, τι σημαίνει στ’ αλήθεια να είσαι Ιταλός σήμερα;

Το παράδειγμα της Ιταλίας αναφέρεται εδώ μόνο επειδή είναι η δική μου πατρίδα, όμως παρόμοια νοοτροπία υπάρχει και σε πολλές άλλες χώρες. Αυτό που περιγράφεται στο άρθρο ισχύει σε ευρύτερο κοινωνικό επίπεδο, όχι μόνο για την Ιταλία.

Στην Ιταλία του σήμερα, όλο και πιο συχνά ακούγεται με περηφάνια η φράση: «Είμαι πραγματικός Ιταλός!».
Είναι μια φράση που κάποιοι τη φωνάζουν δυνατά, σχεδόν σαν απόδειξη καθαρότητας, σαν να κρατούν ένα νοητό διαβατήριο στο χέρι.
Αλλά τι σημαίνει αυτή η φράση; Και γιατί τόση ανάγκη να τη φωνάζει κανείς;

Μήπως γιατί φοβάται πως κάτι μέσα του – ή γύρω του – δεν είναι αρκετά ιταλικό; Μήπως γιατί νιώθει πως η ταυτότητά του απειλείται;
Και τελικά, ποιος αποφασίζει ποιος είναι πραγματικός Ιταλός; Το χρώμα του δέρματος; Η προφορά; Η γιαγιά από την Τοσκάνη ή ο παππούς από τη Σικελία;

Μια ειλικρινής ματιά στο DNA ίσως να φέρει έκπληξη. Γιατί εκεί, στους γενετικούς χάρτες μας, κρύβεται μια άλλη αλήθεια – πιο παγκόσμια, πιο μπλεγμένη, και ίσως πιο ανθρώπινη απ’ όσο φανταζόμασταν.

 Είναι αρκετό να έχει γεννηθεί και μεγαλώσει κανείς στην Ιταλία για να μπορεί να φωνάζει πως είναι “πραγματικός Ιταλός”;

Και πώς μπορεί κάποιος να το φωνάζει με περηφάνια, αν δεν έχει ποτέ αναλύσει το DNA του; Ίσως να ανακαλύψει ότι ο πατέρας του είναι προϊόν της ένωσης δύο ανθρώπων από δύο διαφορετικές χώρες. Και αν στη συνέχεια ελέγξει το DNA του παππού, ίσως συνειδητοποιήσει ότι ούτε καν ο πατέρας του μπορεί να ισχυριστεί με απόλυτη σιγουριά ότι είναι “πραγματικός Ιταλός”.

Αλλά ας το δούμε πιο βαθιά:
Με όλες τις ξένες κυριαρχίες, τις μεταναστεύσεις, τις επιμειξίες με λαούς άλλων χωρών, πώς μπορεί κάποιος να είναι τόσο βέβαιος – και μάλιστα περήφανος – ότι είναι “γνήσιος Ιταλός”, μόνο και μόνο επειδή γεννήθηκε σ’ αυτή τη χώρα και έχει ανοιχτόχρωμο δέρμα;

Τι σημαίνει στ’ αλήθεια «πραγματικός Ιταλός»;

Το να έχει γεννηθεί και μεγαλώσει κάποιος στην Ιταλία δεν φαίνεται να αρκεί πια, τουλάχιστον για ένα μέρος της κοινής γνώμης, για να θεωρείται «πραγματικός Ιταλός».
Κι όμως, θα έπρεπε να αρκεί.

Αν λάβουμε υπόψη μας τη γλωσσική, πολιτιστική, συναισθηματική και εκπαιδευτική διαμόρφωση ενός ανθρώπου, τότε αυτός που γεννιέται και μεγαλώνει στην Ιταλία, σκέφτεται και ονειρεύεται στα ιταλικά, ζει μέσα στην ιταλική κουλτούρα, είναι Ιταλός. Τελεία.

ο DNA δεν ορίζει την εθνική ταυτότητα

Ένα απλό τεστ DNA μπορεί να σου αλλάξει τον τρόπο που βλέπεις τον εαυτό σου. Στέλνεις λίγο σάλιο σε ένα εργαστήριο κι εκεί, σε έναν χάρτη γεμάτο χρώματα, αρχίζεις να βλέπεις τα κομμάτια σου.

Μπορεί να ανακαλύψεις πως μέσα σου κρύβεται ένα 30% ελληνικής ρίζας — από κάποιον θαλασσοπόρο ή έμπορο που πέρασε την Απουλία αιώνες πριν.

Ίσως ένα 15% να συνδέεται με τη Νορμανδία — από εκείνους τους στρατιώτες με τις βαριές πανοπλίες που κατέβηκαν στη Νότια Ιταλία.

Ένα 10% να σε συνδέει με τη Βόρεια Αφρική, από την εποχή των εμπορικών δρόμων και των Σαρακηνών.

Και ένα 20% να φέρνει μαζί του άμμο και μυρωδιές από τη Μέση Ανατολή, εκεί όπου οι πολιτισμοί γεννιούνται και διασταυρώνονται.

Μπορεί να υπάρχει και ένα 5% εβραϊκής Ασκεναζικής καταγωγής, από κάποιον πρόγονο που πέρασε ή έζησε κρυφά μέσα στις ιταλικές κοινότητες.

Και τελικά, το υποτιθέμενο «καθαρά ιταλικό» κομμάτι... να είναι απλώς ένα 20% – κι αυτό με πολλή επιείκεια.

Αποτέλεσμα;
Δεν είμαστε “καθαροί”. Είμαστε μείγμα ιστοριών, διαδρομών και προσώπων. Και αυτό, αντί να μας φοβίζει, θα έπρεπε να μας κάνει υπερήφανους.

Η Ιταλία ήταν πάντα σταυροδρόμι λαών και πολιτισμών.
Κατακτήθηκε και επηρεάστηκε από Γότθους, Βυζαντινούς, Άραβες, Αυστριακούς, Γάλλους, Ισπανούς.
Άρα, όποιος σήμερα φωνάζει «είμαι πραγματικός Ιταλός», μάλλον έχει μέσα του περισσότερο “ξένο” αίμα απ’ όσο νομίζει.

Το ανοιχτόχρωμο δέρμα δεν είναι διαβατήριο

Εδώ είναι το μεγάλο πρόβλημα: η υποκρισία σε σχέση με το χρώμα του δέρματος.
Ένας Σουηδός με πολύ ανοιχτό δέρμα που μένει στην Ιταλία για δύο χρόνια, συχνά γίνεται ευπρόσδεκτος και αγαπητός.
Αντίθετα, ένας νεαρός δεύτερης γενιάς, γεννημένος στο Μιλάνο από Σενεγαλέζους γονείς, που τρέχει με τους φίλους του στις ίδιες αυλές, που φωνάζει “Forza Milan” και τρώει πίτσα κάθε Σάββατο...Κι όμως, στα χαρτιά και στα στόματα κάποιων, παραμένει “εξωκοινοτικός

Γιατί; Επειδή έχει πιο «μελαμψό» δέρμα;
Αν η εθνική ταυτότητα βασίζεται στην απόχρωση του δέρματος, τότε έχουμε να κάνουμε με ρατσισμό, όχι με πατριωτισμό.

Σε ένα λεωφορείο, ένα κορίτσι γύρω στα δέκα γυρίζει και ρωτά τη μητέρα της με φωνή που ακούγεται καθαρά:

«Μαμά, γιατί λένε στον Αμπντούλ ότι δεν είναι Ιταλός; Αφού είναι πιο Ιταλός από μένα! Δεν έχει κανέναν άλλο παππού — μόνο αυτόν που μένει εδώ στο Μιλάνο!»

Η μητέρα κοιτάει για λίγο έξω απ’ το παράθυρο. Δεν απαντά. Ίσως γιατί δεν έχει τι να πει. Ίσως γιατί ντρέπεται να πει την αλήθεια.

«Πραγματικός Ιταλός» – ένα σύνθημα, όχι μια αλήθεια

Αυτή η φράση – είτε τη βρίσκουμε στη λαϊκή γλώσσα, είτε σε τραγούδια όπως το “Sono un italiano vero” του Toto Cutugno, είτε στη ρητορική πολιτικών – στηρίζεται σε μια νοσταλγική και ψευδή αντίληψη της ταυτότητας.

Ο «πραγματικός Ιταλός» παρουσιάζεται σαν κάποιος που:

·        μιλάει με τα χέρια,

·        αγαπάει τη μαμά του με πάθος,

·        και λέγεται Τζουζέπε ή Μαρία.

   ·        τρώει λαζάνια, μακαρονάδες και πίτσες

Αυτό, όμως, είναι καρικατούρα, όχι πραγματικότητα.

Ποιος είναι, λοιπόν, ο πραγματικός Ιταλός σήμερα;

Ο πραγματικός Ιταλός, το 2025, είναι:

·        αυτός/ή που ζει και συμβάλλει στη ζωή της χώρας,

·        που σέβεται τους νόμους και τις αξίες της κοινωνίας,

·        που αισθάνεται ότι αυτή η χώρα είναι το σπίτι του,

·        που φροντίζει τον τόπο, όποιο κι αν είναι το όνομά του: Αχμέτ, Λουκάς, Δημήτρα ή Φατίμα.

Υπάρχει μια βαθιά διαφορά ανάμεσα σε εκείνον που ζει στην Ιταλία και φωνάζει με περηφάνια «είμαι πραγματικός Ιταλός» και σε εκείνον που είναι Ιταλός αλλά ζει στο εξωτερικό.
Ο πρώτος συχνά θεωρεί δεδομένο το δικαίωμα να το λέει, σαν να είναι αρκετό το πού γεννήθηκε ή το γεγονός ότι έμεινε.
Ο δεύτερος όμως… το κουβαλάει μέσα του. Το "είμαι Ιταλός" γίνεται καθημερινός ψίθυρος, νοσταλγία, μνήμη, μουσική, μυρωδιά. Είναι κάτι που τον κρατάει όρθιο, τον δένει με τη ρίζα του.
Συχνά, αυτός που έφυγε, γίνεται πιο Ιταλός απ’ αυτόν που έμεινε — ακριβώς επειδή φοβάται να μη χάσει αυτό που είναι.
Δεν είναι το πού ζεις που σε κάνει πραγματικό Ιταλό.
Είναι το πώς ζεις αυτό που είσαι.

Συμπέρασμα (χωρίς ωραιοποιήσεις)

Αν η εθνική μας ταυτότητα βασίζεται στο DNA, στο δέρμα και σε ρητορικά στερεότυπα, τότε είμαστε μια φυλή, όχι ένα σύγχρονο έθνος.
Αν όμως είμαστε έτοιμοι να θεωρήσουμε Ιταλούς όλους εκείνους που:

·        νιώθουν Ιταλοί,

·        ζουν σαν Ιταλοί,

·        σέβονται και αγαπούν αυτή τη χώρα ,

τότε ναι, είμαστε ένας πολιτισμένος λαός.

Όλα τα υπόλοιπα…
είναι κοινωνικός αποκλεισμός μεταμφιεσμένος σε εθνική υπερηφάνεια