Ο σύγχρονος κόσμος και τα πρόσωπα της βίας

 Από την Ευρώπη που αναδίνει βία στο ρατσιστικό μίσος και τις πολεμικές θηριωδίες: μια σιωπηλή επιδημία

Τα όλο και πιο συχνά περιστατικά βίας στις ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να μας κάνουν να σκεφτόμαστε για αυτό το φαινόμενο που γίνεται κάθε μέρα πιο ανησυχητικό.

Κάθε μέρα τα μέσα ενημέρωσης μεταδίδουν ανησυχητικές ειδήσεις: επιθέσεις, δολοφονίες, ρατσιστικά κρούσματα, καβγάδες στα αστικά κέντρα. Είναι λογικό να αναρωτιόμαστε αν αυτό το αυξανόμενο φαινόμενο είναι το τίμημα της λεγόμενης σύγχρονης πολιτισμένης κοινωνίας.

Πότε ο ρατσισμός φοράει μαύρο γιλέκο

Πώς εκδηλώνεται όμως η βία; Γιατί υπάρχει; Σε ποιους στρέφεται;

Πρώτα απ’ όλα πρέπει να πούμε ότι είναι ένα κοινωνικοπολιτικό φαινόμενο. Ένα τέρας σαν χταπόδι, με πλοκάμια που φτάνουν παντού. Καμιά ευρωπαϊκή χώρα δεν είναι πραγματικά απαλλαγμένη.

Συχνά τα επεισόδια βίας προκύπτουν από τον ρατσισμό και την ξενοφοβία. Θέματα που πια είναι στην ημερήσια διάταξη. Η φυλετική μισαλλοδοξία είναι μια λανθάνουσα ασθένεια που, κατά καιρούς, ξεσπά σε βίαιες εκδηλώσεις.

Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, στη ρίζα υπάρχει μια βαθιά αίσθηση ανασφάλειας. Ο φόβος ότι κάποιος μπορεί να εισβάλει στον χώρο μας ή να μας πάρει πόρους. Αλλά πώς αντιμετωπίζονται στην πράξη οι μετανάστες στις χώρες που τους φιλοξενούν; Συχνά με περιφρόνηση, με ταπείνωση.

Στους δρόμους, ομάδες νέων με ξυρισμένα κεφάλια, δερμάτινα μπουφάν, τατουάζ με κρανία, κελτικές σταυροί ή βίαιες φράσεις, οπλίζονται με αλυσίδες και μαχαίρια και κυνηγούν τον «μαύρο» ή τον «ομοφυλόφιλο». Τυχαία επιλεγμένα θύματα, πάνω στα οποία εκτονώνουν μια καταπιεσμένη και βαθιά οργή, που δεν έχει καμία σχέση με το θύμα της στιγμής.

Η Μαφία: το σύγχρονο, κομψό και αόρατο τέρας και τα πλοκάμια του

Κάθε ευρωπαϊκή χώρα έχει τη δική της μορφή βίας. Στην Ιταλία, εδώ και δεκαετίες, κυριαρχεί η μαφιόζικη βία.

«Μαφία»: μια λέξη που φέρνει στο νου σφαγές, αδίστακτους φόνους, άγριες εκδικητικές ενέργειες. Σήμερα φαίνεται να έχει χάσει την τρομακτική της φωνή, σαν να έχει εξαφανιστεί. Αλλά η πραγματικότητα είναι άλλη: είναι ζωντανή και ακμαία. Απλώς έχει μεταμορφωθεί, προσαρμοζόμενη στη σύγχρονη εποχή.

Τώρα τα πλοκάμια της κρατούν ένα στυλό αντί για όπλο. Δρα μέσα στα κέντρα εξουσίας, πίσω από κομψά γραφεία, με επώνυμα κοστούμια και ευγενικούς τρόπους. Όμως παραμένει ένα τέρας. Κινεί τα νήματα των ανθρώπων σαν να είναι σικελοί μαριονέτες, χωρίς να λερώνει το πάτωμα με αίμα. Απλώς έμαθε να το κάνει σιωπηλά.

Ο στόχος της παραμένει αμετάβλητος: η κατάκτηση της οικονομικής εξουσίας. Μετακινείται ανάμεσα σε χώρες, διακινεί ναρκωτικά, συνάπτει αόρατες συμμαχίες, καλυμμένη από τον παλιό κώδικα της σιωπής.

Οι πόλεμοι και οι βιασμοί που κανείς δεν διηγείται

Αλλά η βία δεν σταματά εδώ. Παίρνει πολλές μορφές. Υπάρχει η τρομοκρατική βία, που χτυπά αδιάκριτα, σκοτώνοντας αθώα θύματα που βρέθηκαν στο λάθος μέρος τη λάθος στιγμή.

Σώματα διαμελισμένα, ανθρώπινα υπολείμματα σκορπισμένα, αθώα πρόσωπα σβησμένα για πάντα. Ένα αιματηρό ίχνος που διασχίζει σύνορα και συνειδήσεις.

Και μετά έρχεται ο βιασμός. Μια φρικτή μορφή κυριαρχίας. Σήμερα υπάρχει ο ομαδικός βιασμός, που διαπράττεται από αγέλες νεαρών οι οποίοι δρουν μαζί για να νιώθουν πιο δυνατοί. Συχνά καταγράφουν τη σκηνή με τα κινητά τους και τη διαδίδουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σαν να πρόκειται για κάποιο “κατόρθωμα” που αξίζει να επιδειχθεί.

Αλλά υπάρχει και ο βιασμός ως όπλο πολέμου, που χρησιμοποιείται στις συγκρούσεις ως μέσο ταπείνωσης του εχθρού. Μια απάνθρωπη μορφή βίας που μετατρέπει το γυναικείο σώμα σε πεδίο μάχης.

Όταν η βία προέρχεται από το ίδιο το Κράτος

Υπάρχει και μια λιγότερο ορατή, αλλά όχι λιγότερο επικίνδυνη μορφή βίας: η κρατική βία.

Στο όνομα της δημόσιας τάξης, χρησιμοποιούνται γκλόμπ, δακρυγόνα, και καταστέλλεται όποιος τολμά να διαμαρτυρηθεί. Συχνά είναι τα πιο ευάλωτα κοινωνικά στρώματα που κατεβαίνουν στους δρόμους: άνεργοι, νέοι, περιθωριοποιημένοι. Η φωνή τους φιμώνεται με τη βία.

Τα στάδια, οι νέοι και η σιωπή που γίνεται κραυγή

Στα στάδια, κατά τη διάρκεια των ποδοσφαιρικών αγώνων, η συλλογική δυσαρέσκεια εκρήγνυται σε συνθήματα μίσους και συγκρούσεις. Ό,τι παλαιότερα ήταν νεανικές συμμορίες, σήμερα είναι οργανωμένες ομάδες με εγκληματικούς δεσμούς. Η βία γίνεται εκτόνωση, τελετουργικό, ταυτότητα.

Social και βία: η εικονική πλατεία που καλλιεργεί το μίσος

Τα κοινωνικά δίκτυα, που δημιουργήθηκαν για να ενώσουν τους ανθρώπους, σήμερα πολλαπλασιάζουν το μίσος. Το TikTok, το Instagram, το Facebook: μέρη όπου ξεκινούν επικίνδυνα παιχνίδια, ενθαρρύνονται πράξεις εκφοβισμού και σχολιάζονται με σκληρότητα οι τραγωδίες των άλλων.

Η βίαιη γλώσσα εξαπλώνεται σαν ιός. Μια λέξη πληγώνει όσο μια γροθιά. Η λεκτική βία είναι το πρώτο βήμα προς τη σωματική βία.

Ένα βαρύ παράδειγμα: ο Willy Monteiro Duarte

Στην Ιταλία, ο τραγικός θάνατος του Willy Monteiro Duarte, ενός νεαρού με καταγωγή από το Πράσινο Ακρωτήρι, που δολοφονήθηκε με κλωτσιές και μπουνιές από μια αγέλη νέων, είναι ενδεικτικός. Δολοφονήθηκε επειδή υπερασπίστηκε έναν φίλο. Ένα παράλογο έγκλημα που συγκλόνισε τη χώρα. Και όμως, παρόμοια περιστατικά συνεχίζουν να επαναλαμβάνονται. Αλλάζουν τα ονόματα, τα πρόσωπα, μα η δυναμική μένει ίδια.

 

Η κοινωνία που γεννά τα τέρατά της

Δίψα για εξουσία, απογοήτευση, κοινωνική αποξένωση, εκδίκηση, οργή. Όλα συστατικά μιας εκρηκτικής μίξης: της βίας.

Αλλά είναι στ’ αλήθεια μόνο ευθύνη των ατόμων; Ή μήπως ολόκληρη η κοινωνία έχει δημιουργήσει αυτό το αρρωστημένο κλίμα;

Ζούμε σε έναν επιθετικό, ανταγωνιστικό, βίαιο κόσμο. Ο πολιτισμός έκανε τον άνθρωπο πιο αιμοβόρο. Κάθε πολιτισμός έχει τα απόβλητα που του αξίζουν.

Και όσο συνεχίζουμε να αγνοούμε το κακό, αυτό θα συνεχίσει να μεγαλώνει, ατάραχο, μπροστά στα ίδια μας τα μάτια.

Το τέρας δεν κοιμάται. Το ταΐζουμε καθημερινά.

Αν δεν αλλάξουμε, η βία θα γίνει η νέα μας γλώσσα.